تکیه‌ای درکرمانشاه، که بوی حسین(ع) می‌دهد
تاریخ انتشار: ۳ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۳۱۴۴۹۳
خبرگزاری فارس-کرمانشاه؛ بهنام بسامی: با فرارسیدن محرم الحرام بار دیگر هیأت‌ها و دسته‌جات عزاداری در جای جای کشور رخ نمایان کرده‌اند، هیئاتی که نقش بی‌بدیلی در قوام تشیع داشته و و همواره فرهنگ‌ساز بوده و در تحولات سیاسی و اجتماعی اثرگذار.
هیأت‌هایی که محل اجتماع عزاداران حسینی و نشر افکار و مرام اهل بیت(ع) بوده‌اند و از جایگاه و حرمت ویژه‌ای در نزد مردم برخودارند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
استان کرمانشاه از دیرباز محل ابراز عشق و ارادت خالصانه به اهل بیت (ع) بوده است، این استان با امام حسین (ع) پیوند دیرینه دارد؛ چراکه دروازه کربلاست.
مردم کرمانشاه قرن‌ها میزبان زوار اباعبدالله الحسین (ع) بوده و خاک پای آنان را سرمه چشم کرده و قدوم آنان را بر سر می‌نهادند؛ محبت حسین(ع) در بند بند وجود مردمان این دیار ریشه دوانده.
از برخی دوستان سراغ کسی را می‌گیرم که درباره سابقه عزاداری در کرمانشاه و هیئات و تکایای آن اطلاعات مکفی داشته باشد، آقای محمدجمال حسین زاده را معرفی می‌کنند، به دیدار او در محل کارش در دادگستری کرمانشاه رفتم. حسین‌زاده بیان شیوایی دارد و بر تاریخ کرمانشاه مسلط است. بخش اعظم این گزارش حاصل هم صحبتی با اوست.
به برکت گذر صدها ساله مشتاقان شاه کربلا از کرمانشاه و قدوم متبرک آنان و به تبع آن، آشنایی با فرهنگ و شیوه عزاداری نقاط مختلف کشور هیئات عزاداری پرمایه‌ای در این سامان شکل گرفته.
به طوری که یکی از مراجع تقلید آن زمان که سال‌ها، امام جماعت حرم امام حسین (ع) بوده، هنگامی که به دعوت «آیت‌الله شیخ هادی جلیلی» در ایام محرم، میهمان ایشان می‌شود، پس از دیدن عزاداری‌های پرشور و خالصانه مردم کرمانشاه اظهار شگفتی می‌کند و می‌گوید حتی در کربلا نیز چنین عزاداری‌هایی را مشاهده نکرده است.
عزادارای برای امام حسین (ع) قدمتی به تاریخ شهادت آن حضرت دارد، لکن عزاداری به شیوه امروزی ابتدا از بیوت علما پا گرفت و کم کم به مساجد کشیده شد، اما بعدها چون مساجد محدودیت‌هایی داشتند، حسینیه‌ها و تکایا شکل گرفتند.
در اواخر دوره زندیه و مصادف با سکونت «آخوند ملا عبدالجلیل» در شهر کرمانشاه، او با کمک «علیمرادخان زنگنه)» حاکم وقت کرمانشاه، مسجدی احداث می‌کند که در آن رسما عزای حسین(ع) برپا می‌شود؛ بعدها به این منظور تکیه «حاج سید» در محله «جلوخان» احداث می‌شود.
در اواخر دوران قاجار دسته‌جات عزاداری سراسر شهر کرمانشاه، مراسمات خود را در «قبرآقا» جایی واقع محله کنونی«منزه»، ختم می‌کردند.
یکی از معروف‌ترین تکایای کرمانشاه که ۱۲۰ سال است محل اقامه عزای حسینی است، «تکیه معاون الملک» بوده که توسط «معین الرعایا» ساخته شد و در سال ۱۲۸۲ هجری شمسی به بهره‌برداری رسید.
این تکیه در سال ۱۲۸۷ هجری شمسی توسط «ظهیرالملک» سردمدار مشروطه در کرمانشاه تخریب شد، چرا که «معاون الملک» برادر کوچکتر «معین الرعایا» که مدتی حاکم کرمانشاه بوده با مشروطه چیان مخالف بود.
معاون‌الملک به قصد انتقام از ظهیر الملک، در طاق‌بستان اردویی برپا می‌کند اما با وساطت بزرگان و متنفذین، قائله تمام می‌شود، اما وی در سال ۱۳۲٠ هجری شمسی ضمن خرید زمین‌ها و خانه‌های اطراف تکیه شروع به بازسازی آن در مساحتی حدود ۴۳۰۰ متر می‌کند، کار بازسازی ۷ سال به طول می‌انجامد، این کار باعث می‌شود نام معاون الملک برای همیشه بر این تکیه نهاده شود.
معاون الملک در بازسازی تکیه علاوه بر قسمت «زینبیه» که از زمان معین الرعایا در تکیه ساخته شده بود قسمت‌های «عباسیه» و «حسینیه» را نیز به این بنا اضافه می‌کند و از کاشی‌کاران ماهر و بنام آن دوران چون حسین نقاش تهرانی، سیدابوالقاسم مانی و حسین کاشی‌پز تهرانی بهره می‌گیرد و تمام امکانات من جمله کوره کاشی‌پزی را برایشان مهیا می‌کند.
با کاشی‌کاری‌های هفت رنگ تکیه تصاویر زیبایی از پادشاهان اساطیری ایران باستان، حضور یوسف در مجلس عزیز مصر، واقعه غدیرخم، واقعه عاشورا و تصاویری از علماء بزرگ آن روزگار، خلق شده که جلوه زیبایی به این بنا بخشیده است.
در قسمت «زینبیه» و در زیر گنبد زیبای آن نیز بخش‌های مهم واقعه کربلا همچون وداع امام حسین(ع) با حضرت علی اکبر(ع)، رخصت طلبیدن زعفر جنی از امام (ع) برای یاری ایشان، خاکسپاری شهدا، وارد شدن کاروان اسرا به مجلس یزید، بازگشت بازماندگان کاروان کربلا به مدینه و انتقام مختار ثقفی از ظلمه کربلا به تصویر کشیده شده.
همچنین اشعار محتشم کاشانی در زیر و ساقه گنبد زینبیه نوشته شده.
مجموع این کاشی کاری‌ها بیننده را تا حد زیادی با سیر اتفاقات کربلا و وقایع بعد از آن آشنا می‌کند.
می‌گویند معاون الملک بسیار مهمان‌نواز و سفره‌دار بوده و در پذیرایی از زوار کربلا دقت تمام را به خرج می‌داده و با نهایت عزت و احترام و تشریفات زیاد از آنان میزبانی به عمل می‌آورده و به مرغوب‌ترین اطعمه و اشربه میهمان‌شان می‌کرده.
می‌گویند بعد از مرگ معاون الملک تکیه رو به انحطاط می‌رفته با همت آیت‌الله شیخ هادی جلیلی و آقا سید محمد میبدی به مدرسه علوم دینی تبدیل می‌شود.
تکیه علاوه بر اینکه از ابتدا محل اقامه عزای اباعبدالله الحسین(ع) بوده، سالیان سال نیز محل ختم دسته‌جات عزاداری در روز عاشورا بوده، امروزه نیز هیئات و دسته‌جات مختلف در این مکان تاریخی عزاداری می‌کنند.
در اقوال آمده که مردمان محلی شهادت داده‌اند بعد از تخریب تکیه به دست ظهیرالملک، از زیر ویرانه‌ها تا ۴۰ روز صدای ناله می‌آمده، علاوه براین در آن حوالی با وجود اینکه عقرب بسیار زیاد بوده ولی هیچگاه کسی را در تکیه نیش نمی‌زده‌اند؛ این وقایع سبب ایجاد نوعی تقدس برای این تکیه در نزد مردم شده بود.
امروزه نیز مردم کرمانشاه اعتقاد ویژه‌ای به مراسم شام غریبان تکیه دارند و هر ساله حال و هوای منحصر بفردی در آن شکل می گیرد.
این تکیه در سال ۱۳۵۴ به ثبت ملی رسید، در جنگ تحمیلی آسیب دید و توسط مرحوم «محمد خان معینی» فرزند معاون‌الملک طی قراردادی اجاره نگهداری آن به اداره‌کل میراث فرهنگی و صنایع دستی استان کرمانشاه واگذار شد و از آن زمان تاکنون این اداره علی دوام در حال مرمت آن است.
تکیه «معاون الملک» گواه محکمی بر سالیان سال عشق‌بازی کرمانشاهیان با خون خداست، عزاداری و ابراز ارادت خالصانه مردم کرمانشاه به خاندان عصمت و طهارت و بویژه اباعبدالله الحسین(ع) نور و معنویت خاصی به تکیه بخشیده؛ همه جای آن رنگ خدا و بوی حسین(ع) دارد. باشد که قدر بدانیمش و در نگاهداشتش بکوشیم.
پایان پیام/پ
منبع: فارس
کلیدواژه: کرمانشاه فارس تکیه معاون الملک عزاداران حسینی ثبت ملی مراسم شام غریبان مردم کرمانشاه معاون الملک امام حسین دسته جات حسین ع
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۳۱۴۴۹۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تکیه خاتون‌آبادی، نقش جهانی کوچک در دل تخت فولاد
تکیه خاتون‌آبادی از تکایای تخت‌فولاد است که کاشی‌کاری گنبد آن که روش معرق یا نقوش اسلیمی آراسته شده است؛ در قسمت بالا کتیبه‌ای به خط ثلث با مضمون آیاتی از قرآن به شیوه کاشی هفت رنگ خشتی وجود دارد و در زیر آن نیز از خط کوفی ساقه‌بندی استفاده شده که به تسبیحات اربعه و اسامی امامان اشاره می‌کند.
به گزارش خبرگزاری ایمنا، تکیه خاتون‌آبادی یکی از تکایای اواخر دوران صفوی منسوب به علامه میر محمداسماعیل خاتون‌آبادی است که در دوران حیات او به‌عنوان مدرسه علمیه از آن استفاده می‌شده و با مرگ او و دفنش داخل مدرسه این محل به تکیه تبدیل می‌شود.
این تکیه در شمال تخت‌فولاد، در کنار کوچه واله، مقابل غسال‌خانه سابق که امروزه ساختمان مخابرات است، قرار دارد و ساختار آن عبارت است از یک صحن با ورودی اصلی مستقیم به صحن از طرف شمال صحن، سر درب و سکوهای خسته نشین است.
جبهه غربی صحن دارای یک ایوان در گوشه شمال‌غربی است که مَدرَس و مدفن میر سید محمداسماعیل خاتون‌آبادی در پشت این ایوان قرار دارد که این مدرس به شکل چهار صفه است؛ قبر خاتون‌آبادی در صفه جنوبی آن قرار گرفته و در زیر مدرس نیز سردابی است که محل عبادت و ریاضت خاتون‌آبادی بوده و بالای مدرس اتاقی کوچک مانند است که روی آن اتاق گنبدی نار با کاشی‌کاری معرق و با طرح اسلیمی زیبا و با رنگ غالب لاجوردی و سفید بر زمینه فیروزه‌ای است.
در کل، معماری بنا، به شیوه اصفهان بسیار خوش تناسب و زیبا است؛ در اطراف صحن اتاق‌هایی است که محل سکونت طلاب بوده و بعداً محل دفن بزرگانی از خاندان خاتون‌آبادی شده است؛ جنوبی صحن فضای یک مسجد کوچک تابستانی است و محراب گچی ساده و مقرنس‌های ظریف و زیبا در این مکان نظرها را به خود جلب می‌کند، همچنین در جبهه شرقی یک دالان ارتباطی به صحن تکیه آغاباشی قرار دارد.
این بنا در تاریخ ۱۰/۰۳/۱۳۸۲ شمسی با شماره ۹۰۶۸ در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
آخوند گزی در تذکره القبور می‌نویسد: «گویند نانوایی از دست فراش‌های حاکم گریخته در این تکیه آمده و این تکیه مخروبه بوده با خود نیت می‌کند که اگر این مرد بزرگوار و صاحب مقامات است فراش‌های حاکم مرا نمی‌بینند تعمیر این گنبد و اینجا را می‌کنم بعد فراش‌های حاکم آمده توی همانجا را گشته نانوا و را ندیدند بعد آن مرد نانوا تعمیر آنجا را نموده و رفع خرابی آنجا را کرده.»
مفصل‌ترین تزئین، کاشی کاری گنبد تکیه است که به روش معرق یا نقوش اسلیمی آراسته شده است؛ در قسمت بالا کتیبه‌ای به خط ثلث با مضمون آیاتی از قرآن به شیوه کاشی هفت رنگ خشتی وجود دارد و در زیر آن نیز از خط کوفی ساقه‌بندی استفاده شده که به تسبیحات اربعه و اسامی امامان اشاره می‌کند و به روش معقلی در زمینه کاشی فیروزه‌ای کار شده است.
از موارد دیگر کاشی‌کاری می‌توان نمای شمالی تکیه اشاره کرد که نقوش آن در قسمت بزرگ‌تر است و سرمه‌دان با کاشی معقلی فیروزه‌ای و خطوط بنایی اسماً ا… و محمد و علی با کاشی سیاه است و در لچکی‌های کوچکتر از کاشی مشکی استفاده شده و مربع‌های بالای دارای نقوش صابونکی ساده است.
میر سید محمداسماعیل خاتون‌آبادی:
فرزند سید محمدباقر، عالم فاضل، عابد زاهد فقیه و مفسر قرآن کریم. از شاگردان ملأ محمدتقی مجلسی، میرزا رفیعا نایینی و ملارجبعلی تبریزی است که سال‌ها امام جماعت و مدرس جامع جدید عباسی (مسجد امام) بوده است.
در اواخر عمر، در تخت‌فولاد مدرسه‌ای بنا کرد و به تدریس، تألیف و عبادت در آن مدرسه مشغول بود و بالغ بر ۳۵ تألیف داشته که از آن جمله «شرح اصول کافی»، «اعتقادیه» و «تفسیر قرآن» در چهارده مجلد است؛ وی ریاضی‌دان، مهندس و ستاره شناس برجسته‌ای بود که شهرت ویژه‌ای به تدریس و تعلیم علوم ریاضی داشت. او همچنین عارفی زاهد و پرهیزکار بود که به نقد تصوف عملی و متمایز نمودن عرفان صحیح شرعی از عرفان غیر شرعی همت گمارد.
در مورد وی گفته می‌شود که برای خود قبری در حجره‌ای در همین تکیه آماده کرده بود، شب‌ها بعد از فریضه مغرب و عشا در میان آن قبر رفته و تهجد در قبر گذاشته و بعد از آن از قبر بیرون می‌آمده، مشغول تألیف کتب از جمله تفسیر قرآن می‌شده است.
میر سید محمدباقر خاتون‌آبادی:
فرزند میر محمداسماعیل، عالم فاضل، فقیه محقق و ادیب، معروف به ملاباشی، نزد جمعی از علما از جمله محمدباقر محقق سبزواری، آقا حسین خوانساری به تحصیل پرداخت؛ میر محمدباقر، دانشمندی مورد توجه شاه سلطان حسین بود و عنوان معلمی او را داشت که پس از اتمام بنای مدرسه چهارباغ در سال ۱۱۱۸ قمری تدریس در این مدرسه به وی واگذار شد و پس از پدرش نیز مقام امامت و مدرسی مسجد جامع عباسی را برعهده داشت. از آثارش «آثار علوی»، «آداب دعا» و «ترجمه مکارم الاخلاق» است.
سید محمدحسین خاتون‌آبادی:
فرزند میرزا محمود، شاعر و ادیب و خوشنویس دانشمند، متخلص به «آزاد»، تحصیلاتش را در اصفهان و نجف به اتمام رسانیده، به تدریس در مدارس اداره فرهنگ مشغول شد؛ وی متبحر در علم الانساب، علوم غریبه، تاریخ، ادبیات نقاشی و طراحی بوده، خطوط ثلث، نسخ و کوفی را خوش می‌نوشت و در اصفهان در مدارس حقایق، جده کوچک و در تهران مدرسه شیخ عبدالحسین، آصفیه، سیروس و در نجف اشرف در مدرسه علمیه نجف تحصیل کرد.
مسلط به زبان عربی و آشنای با زبان‌های روسی، فرانسه و انگلیسی بود و خدمت فرهنگی او در مدارس شهرهای ساوجبلاغ تهران، ابرقو یزد، شهرضا، اردکان، اصفهان و مدرسه چهارباغ بوده و دارای مدال علمی درجه اول از وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه است.
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت